وعده رهبربرای بیمه زنان خانه‌دار/برنامه الهیان برای اشتغال بانوان
زهره الهیان و فاطمه رهبر، دو نامزد زن فهرست انتخاباتی شورای ائتلاف نیروهای انقلاب برنامه های خود را برای یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی تشریح کردند.
سید محمد مهدی توسلی، محمدحسین نظری؛ فاطمه رهبر، نامزد لیست انتخاباتی شورای ائتلاف نیروهای انقلاب در نشست مشترک با زهره الهیان دیگر کاندیدای این ائتلاف با انتقاد از فرصت طلبی نمایندگان مجلس گفت: «برخی نمایندگان مجلس در ابتدا به عنوان مخالف وزیری طرح استیضاح و سوال وی را امضا می‌کنند، اما بعد پول می‌گیرند و به عنوان موافق آن وزیر در صحن علنی صحبت می‌کنند.» وی همچنین وعده داد که طرح‌های نیمه کاره مجلس هشتم و نهم را که خود کلید زده بود در مجلس یازدهم پیگیری خواهد کرد.
الهیان نیز از هزینه‌های گزافی که برخی نمایندگان برای تبلیغات انتخاباتی صرف می‌کنند انتقاد کرد و گفت: «طرح شفافیت تأمین مالی تبلیغات نمایندگان یکی از طرح‌هایی است که می‌تواند مسائل این چنینی را رفع و رجوع کند. علاوه بر این شورای نگهبان باید از نمایندگان بخواهد که توضیح دهند این هزینه‌های گزاف را از کجا تأمین می‌کنند.»
نامزدهای زن لیست شورای ائتلاف از ضعف مجلس در حوزه زنان و خانواده گفتند و تاکید کردند که باید برای تسهیلات زنان شاغل فکری کرد و بیمه بیکاری زنان خانه دار نیز از طرح‌های ضروری است که باید به سرعت پیگیری شود. فاطمه رهبر ضمن گلایه از نمایندگان مجلس دهم گفت: «در مجلس هشتم مرخصی زایمان از سه ماه به شش ماه افزایش یافت و در مجلس نهم این مرخصی به ۹ ماه و دو هفته مرخصی تشویقی برای پدران تبدیل شد. متأسفانه مجلس دهم با اینکه متشکل از دو فراکسیون زنان و خانواده است، به جای آنکه اقدامی اساسی برای تشویق افراد به فرزندآوری انجام دهد، مرخصی پدران را به سه روز تقلیل داد!»
الهیان هم تاکید کرد که «چه اشکال دارد یک خانم دانشجو در دوره طولانی‌تری واحدهای دانشگاهی خود را بگذراند و همزمان مرخصی‌هایی برای آنان در نظر گرفته شود که بتوانند وظیفه همسرداری و فرزندداری خود را به خوبی ایفا کنند. اینها حوزه‌هایی است که بار مالی هم ندارند.»
متن کامل این مصاحبه به شرح زیر است:
در آستانه انتخابات یازدهمین دوره انتخابات مجلس هستیم، به طور مشخص چه برنامه‌ای برای مجلس آینده دارید و با توجه به اینکه در صورت انتخاب، به عنوان نماینده زن وارد مجلس می‌شوید برای حوزه زنان و خانواده چه برنامه‌هایی دارید؟
رهبر: در اینجا لازم است بگویم که متأسفانه مجلس، کمیسیونی تحت عنوان «زنان و خانواده» ندارد و صرفاً کمیسیون فرهنگی چند کمیته دارد که یکی از آن کمیته‌ها، کمیته «زنان و جوانان» است و کسانی که عضو این کمیته کمیسیون فرهنگی می‌شوند، باید اقداماتی را برای حل مشکلات مربوط به زنان و خانواده انجام دهند اما این کمیته تا امروز خروجی خاصی نداشته است.
بنده در مجلس نهم نایب رئیس کمیسیون اصل نود و رئیس فراکسیون زنان و خانواده بودم. اگر به مجلس یازدهم راه یابم، حتماً کمیسیون اصل نود را انتخاب می‌کنم، چرا که معتقدم باید بُعد نظارتی مجلس از جهات مختلف تقویت شود. مجلس نهم بر اساس آمار و اطلاعات مکتوب، بیشترین مصوبات را در حوزه زنان و خانواده داشت در حالی که تعداد نمایندگان خانم در آن دوره، نسبت به مجلس فعلی بسیار کمتر بود. در این دوره ۱۷ نماینده خانم داشتیم که به دلیل آنکه با یکدیگر اتفاق نظر نداشتند، دو فراکسیون “زنان” و “خانواده” به صورت مجزا تشکیل دادند که عملاً خروجی چشمگیری را از این فراکسیون‌ها ندیدیم.
رهبر: در صورتی که بتوانیم به مجلس راه پیدا کنیم «بیمه زنان خانه‌دار» را در مجلس پیگیری می‌کنم
برای مجلس پیش رو، مهمترین برنامه بنده این است که طرح‌هایی را که در مجلس نهم انجام دادیم اما ابتر ماند، پیگیری کنم. یکی از مواردی که هم از بُعد نظارتی و در کمیسیون اصل نود می‌توان پیگیری و هم به شکل طرح و یا لایحه می‌توان دنبال کرد، بحث “بیمه زنان خانه‌دار” است.
ما معتقدیم که زنان خانه‌دار در اقتصاد پنهان نقش مؤثری دارند اما از آنجایی که خود را معطوف به امور خانه‌داری کرده‌اند، بعد از مدتی خودشان را با زنان شاغل مقایسه می‌کنند و می‌گویند که اگر وارد جامعه می‌شدیم، می‌توانستیم حداقل حقوق بازنشستگی دریافت کنیم.
بر این اساس باید در قالب قانون، این خسران جبران شده و خانه‌داری را شغل محسوب کنیم. ما برای تحقق این مسئله، در لایحه بودجه سال ۹۲، ۱۰۰ میلیارد تومان پیش‌بینی کردیم که بتوانیم در گام اول ۲۰۰ هزار زن سرپرست خانوار را بیمه کنیم و قرار بر این بود که سالهای آینده این بودجه افزایش پیدا کند. متأسفانه خانم مولاوردی که معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری بود، در آن زمان عنوان کرد که بنده با این طرح می‌خواهم دختران جوان را خانه‌نشین کنم که به هیچ وجه اینگونه نبود.
اصل طرح این بود که زنان بعد از گذشت مثلاً ۲۵ سال بتوانند حق مستمری و حقوق بازنشستگی دریافت کنند که آن سال عملیاتی نشد. متأسفانه به جای افزایش بودجه، در لایحه بودجه سال ۹۳، ۸۵ درصد این صد میلیارد تومان کاهش پیدا کرد و ۱۵ میلیارد تومان شد و ما با دولت جلساتی برگزار کردیم که لایحه این موضوع را ارائه دهد تا مشکل بار مالی حل شود اما دولت این لایحه را به مجلس ارائه نکرد، بنابراین این موضوع قطعاً در مجلس بعدی دنبال می‌شود.
با توجه به تهدیداتی که در موضوع جمعیت و کاهش موالید وجود دارد، باید اقداماتی را در دستور کار قرار داد تا کشور دچار این بحران نشود. در همین راستا، در مجلس هشتم مرخصی زایمان از سه ماه به شش ماه افزایش یافت و در مجلس نهم این مرخصی به ۹ ماه و دو هفته مرخصی تشویقی برای پدران تبدیل شد. متأسفانه مجلس دهم با اینکه متشکل از دو فراکسیون زنان و خانواده است، به جای آنکه اقدامی اساسی برای تشویق افراد به فرزندآوری انجام دهد، مرخصی پدران را به سه روز تقلیل داد!
یکی از دلایلی که مجلس، سازمان جوانان را با وزارت ورزش ادغام کرد، آن بود که توجه ویژه‌ای به اشتغال و ازدواج جوانان شود اما متأسفانه این وزارتخانه از عهده کارها برنیامد و ممکن است نواقص ساختاری و یا اعتباری داشته باشد که باید این نواقص مشخص و مرتفع شود. واقعاً جای تأسف دارد که بحث ساماندهی ازدواج جوانان، به اعطای وام به آنان تقلیل پیدا کرده است، در حالی که باید برنامه‌های جدی‌تری برای این مسئله در نظر گرفته شود.
در شرایط فعلی بسیاری از بانوان کشورمان تحصیل کرده هستند و بخش قابل توجهی از فعالیت اجتماعی و اقتصادی جامعه را پوشش می‌دهند اما از طرف دیگر آنان وظایفی هم در منزل دارند و بعضاً مجبور می‌شوند که یکی از این موارد را انتخاب کنند؛ به صورتی که یا تحصیل کنند و دارای شغل باشند و یا آنکه ازدواج کنند و به خانه‌داری و تربیت فرزندانشان بپردازند.
بر این اساس، باید با توجه به اقتضائات زمان الگویی را برای انطباق فعالیت‌های مختلف زنان طراحی کرد. برای مثال ما در مجلس نهم، قانونی را تصویب کردیم که بر اساس آن مادران شاغلی که فرزند معلول دارند، بتوانند مرخصی روزانه داشته باشند که می‌توان در مجلس آتی، این قانون را به کلیه بانوان شاغل تعمیم داد.
همچنین ما در مجلس هشتم تدوین برنامه پنجم توسعه را داشتیم که بر اساس مواد ۲۲۷ و ۲۳۰ این قانون موضوع “سند ملی امنیت بانوان و کودکان در روابط اجتماعی” را مصوب کردیم که دولت باید اقداماتی را در این زمینه انجام دهد. متأسفانه این قانون با عدم توجه معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری روبرو شد اما با پیگیری‌هایی که در آن زمان داشتیم، باعث شد که قوه قضائیه این موضوع را مورد توجه قرار دهد و چند ماه پیش لایحه “صیانت، کرامت و امنیت بانوان” از سوی قوه قضائیه تهیه شد که دولت و مجلس باید به این لایحه رسیدگی کنند.
متأسفانه طی ماه‌های گذشته هیچ عکس‌العملی در دولت و مجلس نسبت به این لایحه ندیدیم که یکی از کارهای بسیار مهم مجلس آتی، تصویب این لایحه خواهد بود که امنیت زنان و کودکان در جامعه را محقق می‌کند.
برخی نمایندگان مجلس فعلی، حواشی زیادی درباره حضور زنان در ورزشگاه‌های فوتبال ایجاد کردند. نظر شما درباره این سری مسائل اجتماعی بانوان چیست و چه برنامه‌ای دارید؟
رهبر: سال ۹۲ و زمانی که ما نماینده مجلس بودیم، کمیته‌ای در وزارت ورزش تشکیل شد تا موضوع حضور زنان در ورزشگاه‌های فوتبال بررسی و ساماندهی شود که علی‌رغم پیگیری‌هایی که انجام دادیم، انگیزه ساماندهی حضور زنان در ورزشگاه‌های فوتبال در دولت اول روحانی نبود و اقدامی در این راستا صورت نگرفت.
رهبر: مخالفتی با اصل حضور زنان در ورزشگاه‌های فوتبال نداریم اما مشروط به اینکه به جای حاشیه‌سازی، ساختار ورزشگاه‌ها برای حضور بانوان فراهم شوداین یک بحث جدی است که متناسب‌سازی فضا در هر جایی که اختلاط میان زنان و مردان وجود دارد، باید انجام شود و تا زمانی که این متناسب‌سازی‌ها انجام نشود، همین آش و همین کاسه و حاشیه‌سازی‌ها درباره این موضوع وجود خواهد داشت. ما مخالفتی با اصل این قضیه یعنی حضور زنان در ورزشگاه‌های فوتبال نداریم اما مشروط به اینکه به جای حاشیه‌سازی، ساختار ورزشگاه‌ها برای حضور بانوان فراهم شود.
در واقع زنان در همه ورزشگاه‌ها می‌توانند حضور یابند و فقط با توجه به اینکه ورزشگاه‌های فوتبال دارای حواشی خاصی است، باید تمهیداتی جهت حضور زنان فراهم شود.
برخی افراد به ویژه نمایندگان فعلی مجلس به دلیل اینکه عملکرد مقبول و کارنامه مناسبی نداشتند، با جنجال رسانه‌ای درباره موضوع حضور زنان در ورزشگاه‌ها، به دنبال آن بودند که فرار رو به جلو کنند اما بهتر بود که ابتدا اولویت‌های اصلی زندگی مردم و بانوان را پیش‌بینی کرده و سپس فضا را برای حضور زنان در ورزشگاه‌ها ایجاد می‌کردند اما این افراد صرفاً حاشیه‌سازی کردند.
علاوه بر این ما نیازمند یک مرکز عالی فراقوه‌ای زنان و خانواده هستیم که اقدامات مختلفی را که در حوزه‌های مختلف مربوط به امور زنان انجام شده است، با یکدیگر تجمیع کند. معاونت زنان ریاست جمهوری تاکنون نتوانسته نیاز جامعه زنان را تأمین کند و باید یک مرکز عالی فراقوه‌ای زنان و خانواده تشکیل شود.
رهبر: نیازمند یک مرکز عالی فراقوه‌ای زنان و خانواده هستیممعاونت زنان ریاست جمهوری تاکنون نتوانسته نیاز جامعه زنان را تأمین کند و باید مرکز عالی فراقوه‌ای زنان و خانواده با یک ساختار ثابت تشکیل شود. در آن زمان بنده به مرکز پژوهش‌های مجلس پیشنهاد دادم که ساختاری را برای این مرکز ارائه کنند که مرکز پژوهش‌های مجلس پیشنهادی داد که فراقوه‌ای نبود و با دولت ارتباط پیدا می‌کرد. بر این اساس ما یک طرح کاملاً فراقوه‌ای را تهیه و تقدیم دفتر مقام معظم رهبری کردیم.
البته در مجلس نهم مطلع شدیم که شورای فرهنگی- اجتماعی زنان، بسیج خواهران و حوزه علمیه هم طرح‌های جداگانه‌ای در این باره تهیه کردند که همه این طرح‌ها به دفتر رهبر معظم انقلاب تقدیم و قرار شد که ترکیب، تلفیق و حذف و اضافه این طرح‌ها در آنجا انجام شود که حتماً باید این موضوع هم در مجلس آتی پیگیری شود.
بنده پس از نمایندگی مجلس، معاون حمایت و سلامت خانواده کمیته امداد شدم و در آنجا از نزدیک با مشکلات زنان سرپرست خانوار آشنا شدم و از بسیاری از مناطق محروم به ویژه توابع قلعه گنج جنوب کرمان بازدید کردم. متأسفانه این مناطق دچار خشکسالی شدید و بی آبی بود و مردم بسیاری از امکانات اولیه را نداشتند. بر این اساس ما باید در مجلس قوانینی را برای بهبود وضع زندگی زنان سرپرست خانوار به ویژه در مناطق محروم تصویب کنیم.
الهیان: امیدوارم در فرصت باقی مانده تا انتخابات مجلس یازدهم، بتوانیم با اعلام برنامه‌ها و از طریق رسانه‌ها مشارکت مردم را جلب کنیم. امیدوارم انتخابات پیش رو اولاً پرشور باشد و ثانیاً منجر به انتخاب نامزدهای اصلح شود و یک مجلس کارآمد و انقلابی داشته باشیم تا بتوانیم مشکلات جامعه را برطرف کنیم.
درباره سوال شما هم باید بگویم که وقتی یک نماینده وارد مجلس می‌شود، نماینده ۸۰ میلیون ایرانی است و به نظر می‌رسد که مسائل کلان کشور فراجنسیتی است. بنابراین نماینده‌ها باید بر تمام حوزه‌ها اشراف داشته باشند و در ادامه مسائل را اولویت بندی کند. وقتی یک نماینده وارد مجلس می‌شود نمی‌تواند همه مشکلات را حل کند و ادعای حل همه مشکلات یک بی صداقتی است. با این حال انتظار می‌رود که بتواند در حل مسائل اساسی مردم گام‌هایی مؤثری بردارد.
الهیان: اولویت مجلس آینده باید معیشت مردم باشدبر این اساس برنامه بنده محدود به حوزه زنان نیست و در مسائل کلان کشور از جمله حوزه سلامت که تخصص بنده است، برنامه‌هایی دارم. در حوزه اقتصادی نیز نیاز داریم که ورود مناسب داشته باشیم و به نظر می‌رسد اولویت مجلس آینده باید معیشت مردم باشد. چون هم بحث تحریم‌ها مطرح است و هم ناکارآمدی برخی مسئولین سبب شده تا مردم در مسائل اقتصادی دچار مشکل شوند. بنابراین در این حوزه هم مجموعه ائتلاف برنامه‌هایی دارد و هم ما به عنوان نماینده باید به این حوزه ورود کنیم.
در حوزه زنان هم رویکرد ما باید آینده نگرانه باشد. در ابتدای گام دوم انقلاب باید ببینیم در ۴۰ سال گذشته چه دستاوردهایی در این حوزه داشتیم و از وضعیت امروز زنان هم باید یک تحلیل فرهنگی و اجتماعی داشته باشیم و نظام مسائل زنان را استخراج کنیم و پس از آن آینده نگرانه به مسائل حوزه زنان پاسخ دهیم.
در حال حاضر و با در نظر داشتن این رویکرد یکی از موضوعات مهمی که طبق نظرسنجی‌ها نگرانی اصلی بانوان جامعه ماست، بحث اشتغال است که بخشی از این نگرانی به خاطر مشکلات معیشتی و نقش زنان در اقتصاد خانواده حائز اهمیت است. باید توجه کنیم امروز نقش زنان در جامعه با ۴۰ سال پیش متفاوت است. زنان امروز نقش مهمی در اقتصاد جامعه ایران دارند و در سطح بالاتری از تحصیلات و تخصص هستند. باید توجه کنیم که امروز دغدغه زنان صرفاً اشتغال و درآمد نیست، بلکه آنها با توجه به تخصص و تحصیلاتی که دارند می‌خواهند در مسیر پیشرفت کشور اثرگذار باشند.
الهیان: یکی از برنامه‌های ما این است که موانع را از سر راه بانوان شاغل برداریماگر بخواهیم فارغ از کلیات مرسوم صحبت کنیم، یکی از برنامه‌های ما این است که موانع را از سر راه بانوان شاغل برداریم. بانوان جامعه ما نقش چند وجهی دارند. زنانی هستند که هم در عرصه اجتماعی فعال هستند که بخشی از فعالیت‌های اقتصادی است و هم در خانه با انجام وظایف فرزندداری و همسرداری بخش دیگری از اقتصاد کشور را به دوش می کشند.
اگر تسهیلات لازم برای یک خانم شاغل را فراهم نکنیم ممکن است به نقش او در خانواده آسیب بزند. ایجاد تسهیلات برای فرزندآوری و رفع موانع آن یکی از موضوعاتی است که برای بانوان شاغل باید در نظر داشته باشیم. در کشورهای توسعه یافته و ابرتوسعه یافته یک بخشی از جی دی پی کشور را به فرزندآوری اختصاص می‌دهند.
مثلاً فرانسه ۱/۵ درصد از GDP خود را به حمایت از فرزندآوری اختصاص می‌دهد، در حالی که در کشور ما در سال ۹۱ زمانی که مقام معظم رهبری بحث افزایش جمعیت را مطرح کردند و طرحی با عنوان جمعیت و تعالی خانواده مطرح شد دولت اعلام کرد که ما برای این کار بودجه نداریم و طرح بار مالی دارد. در اینجا این سوال مطرح می‌شود کدام طرح در سطح ملی داریم که اجرای آن بار مالی ندارد؟
الهیان: ایجاد تسهیلات برای فرزندآوری و رفع موانع آن یکی از موضوعاتی است که برای بانوان شاغل باید در نظر داشته باشیماین نگاه دولت نشان می‌دهد که اولویت آنها بحث جمعیت نیست و حتی برخی از طرح‌های دولت ضد جمعیتی است. مثلاً در مسئله سهمیه بندی یارانه بنزین سیاست دولت ضد جمعیتی است.
در حالی که در کشورهای توسعه یافته خانواده‌هایی که بیش از ۳ یا ۴ فرزند دارند از مالیات معاف می‌شوند در طرح معیشتی دولت برای بنزین هر چه تعداد فرزندان بیشتر می‌شود، سهم خانواده‌ها از سهم یارانه معیشتی کمتر می‌شود. حتی در ژاپن وزارتی تحت عنوان وزارت فرزندآوری داریم و این نشان می‌دهد که این کشور متوجه شده است که باید در این حوزه سیاست گذاری‌های مشخصی داشته باشد
در کشور ما بانوان زیادی زندگی می‌کنند که دانشجو هستند. اینها با شرایط فعلی نمی‌توانند هم خانه داری کنند و هم درس بخوانند. چه اشکال دارد یک خانم دانشجو در دوره طولانی‌تری واحدهای دانشگاهی خود را بگذراند و همزمان مرخصی‌هایی برای آنان در نظر گرفته شود که بتوانند وظیفه همسرداری و فرزندداری خود را به خوبی ایفا کنند. اینها حوزه‌هایی است که بار مالی هم ندارند.
بنابراین یکی از طرح‌های مجلس آینده باید این باشد که تسهیلاتی برای رفع موانع فرزندآوری برای بانوان خانه دار در نظر بگیریم. در حال حاضر در شرایطی هستیم که به لحاظ نیروهای متخصص معادل آمریکای ۳۰۰ میلیونی نیروی متخصص و تحصیل کرده داریم. یک بخش از این متخصصین بانوان هستند. باید برویم به طرف اینکه در حوزه استارت آپ ها برای همه نیروهای متخصص از جمله بانوان برنامه داشته باشیم و تسهیلاتی را فراهم کنیم، اما نباید از نقش زنان در خانه و خانه داری غفلت کنیم.
کارکرد ویژه زن، تربیت نسل‌های آینده است. این کارکرد را هیچ نهاد دیگری نمی‌تواند جبران کند. اگر این بخش آسیب ببیند ضرر و زیان آن جبران ناپذیر خواهد بود. زنان خانه دار بخش عمده عمر خود را در کنار خانواده و در کنار فرزندان می‌گذرانند اما از طرف نهادهای جامعه به اندازه کافی حمایت نمی‌شوند.
الهیان: یکی از حمایت‌ها برای زنان خانه دار بحث بیمه خانه داری استیکی از حمایت‌ها برای زنان خانه دار بحث بیمه خانه داری است. ضمن اینکه کار خانگی زنان هم باید مورد توجه قرار گیرد. کار خانگی زنان ارزش افزوده اقتصادی قابل توجهی دارد. محاسبه شده ارزش افزوده کار خانگی زنان رقم بالایی است که در مجموع به «جی دی پی» کمک قابل توجهی می‌کند.
یکی از اقداماتی که باید در مجلس پیگیری شود، بحث حمایت از مشاغل خانگی است. خیلی از بانوان در کنار فرزندان در خانه فعالیت اقتصادی هم دارند. در قانون حمایت از مشاغل خانگی در نظر گرفته شده اما در عمل آنچه که باید محقق نشده است. بنابراین مجلس آینده باید در این حوزه نظارت جدی داشته باشد.
بانوان ایرانی در حال حاضر در عرصه صنایع دستی و حوزه هایتک نیز فعال هستند. بنابراین در عرصه صنایع دستی و های تک نیز در مجلس آینده باید اقدامات جدی صورت گیرد. از طرف دیگر بحث سلامت زنان جامعه مطرح است. در حال حاضر در برخی از حوزه‌های سلامت، سلامت خانم‌ها در خطر است. مصرف دخانیات در سالهای اخیر دو الی سه برابر شده که این شامل قلیان، سیگار، روان گردان‌ها و موارد دیگر است. همه اینها مجموعاً چالشی است که سلامت مادران و نسل آینده ما را تحریک می‌کند.
متأسفانه درمجلس فعلی برخی نمایندگان به دنبال این بودند که مصرف قلیان را در مجامع عمومی قانونی کنندکه این قانون می‌توانست به بانوان هم که مصرف کننده دخانیات هستند نیز آسیب جدی وارد کند. حتی مصرف قلیان در بانوان به سنین نوجوانی رسیده است.
در بحث ورزش نیز، ورزش همگانی مانند همه اقشار جامعه نیاز عموم زنان است. علاوه بر این بحث ورزش قهرمانی داریم که برای بانوان افتخار است. البته بحث طرح‌های حاشیه‌ای این مسائل را تحت شعاع قرار داده است. مثلاً بحث ورود بانوان به ورزشگاه‌ها که در یک دوره طولانی سر زبان‌ها افتاد و در یک گستره رسانه‌ای وسیعی مطرح شد. در حالی که این جز مطالبات بانوان نیست و بحث‌های جدی تری وجوددارد که در حوزه ورزش‌های همگانی و ورزش قهرمانی نیاز به پیگیری دارد.
الهیان: از اولویت‌های مجلس آینده تصویب همین سند امنیت زنان است که در آن هم مواردی در عرصه اجتماعی و در عرصه خانه داری برای زنان تدارک دیده شده استنکته دیگر بحث امنیت زنان است. طرح سند امنیت زنان از مجلس هشتم دنبال شد و به جاهای خوبی رسید اما با اتمام مجلس هشتم این طرح ابتر ماند. البته با درایت آقای رئیسی سندی در دولت تهیه شد که مربوط به همین امنیت زنان است و در حال حاضر این لایحه آماده است که در مجلس مطرح شود.
از اولویت‌های مجلس آینده تصویب همین سند امنیت زنان است که در آن هم مواردی در عرصه اجتماعی و در عرصه خانه داری برای زنان تدارک دیده شده است. متأسفانه مجلس در حال حاضر دچار زوال حکمرانی شده است. به ویژه مجلس فعلی دیگر از منظر عموم مردم در رأس امور نیست. مردم اعتمادشان را به مجلس از دست داده‌اند و اگر نتوانیم مجلس را به جایگاه اصلی خود برگردانیم این اعتماد روز به روز کمتر خواهد شد.
در حال حاضر یکی از چالش‌های مهم کشور بحث مبارزه با فساد است. اگر چنانچه به عنوان نماینده منتخب مردم وارد مجلس شدید، پیرامون بحث نظارت مجلس بر سایر قوا و نظارت مجلس بر خود نمایندگان چه برنامه‌ای دارید؟ با توجه به اینکه حدود یک چهارم نمایندگان فعلی مجلس برای شرکت در انتخابات رد صلاحیت شده‌اند چه ایده مشخصی برای جلوگیری از این روند دارید؟
الهیان: رهبر انقلاب در فرمایشات اخیرشان درباره این موضوع تذکر داده‌اند که نمایندگان باید شعار و عملشان یکی باشد. فردی که می‌خواهد نماینده مردم باشد باید از مردم باشد، پاکدست باشد و آلوده به مفاسد اخلاقی و اقتصادی نباشد. اگر افراد پاکدست، انقلابی و کارآمد نباشند معلوم نیست که مجلس بتواند جایگاه اصلی خود را به دست آورد یا خیر.
ما دو معاونت در مجلس داریم، معاونت قوانین و معاونت نظارت. متأسفانه این دو معاونت در مجلس عملکرد خوبی نداشته‌اند. در حالی که معاونت نظارت باید قوی باشد و دیده شود. معاونت نظارت وظیفه دارد هم بر عملکرد دستگاه‌های اجرایی نظارت کند و هم بر عملکرد نمایندگان مجلس اشراف داشته باشند.
الهیان: معاونت نظارت وظیفه دارد هم بر عملکرد دستگاه‌های اجرایی نظارت کند و هم بر عملکرد نمایندگان مجلس اشراف داشته باشد
ما نمایندگانی داشتیم که یک ماه در مجلس حاضر نبودند. برخی از نمایندگان آنطور که در برخی از رسانه‌ها مشهود است حتی در صحن علنی مجلس به خواب می‌روند و نمایندگانی هستند که آلوده به مفاسد اخلاقی و اقتصادی شده‌اند. نامزدهایی هستند که در ایام تبلیغات، میلیاردها تومان خرج می‌کنند و غذاهای آن‌چنانی برای هواداران خود سرو می‌کنند و برای جلب رأی مردم کارت هدیه توزیع می‌کنند.
معلوم است چنین نمایندگانی که پول‌های کثیف را وارد مجلس می‌کنند نمی‌توانند باری از مشکلات مردم بردارند و موانع را برطرف کنند. در نتیجه به جای اینکه مدافع مردم باشند، مدافعان صاحب ثروت و قدرت می‌شوند. طرح شفافیت تأمین مالی تبلیغات نمایندگان یکی از طرح‌هایی است که می‌تواند مسائل این چنینی را رفع و رجوع کند. علاوه بر این شورای نگهبان باید از نمایندگان بخواهد که توضیح دهند این هزینه‌های گزاف را از کجا تأمین می‌کنند.
در کنار اینها یکی دیگر از مشکلات نظارت این است که عملکرد نمایندگان در طول یک دوره مجلس بررسی نمی‌شود و یا نهایتاً به صورت کمی بررسی می‌شود و به کیفیت آنها توجه نمی‌شود. باید یک ساز و کاری باشد که شورای نگهبان و یا معاونت نظارت از نمایندگان بخواهد که در طول دوره نمایندگی خود چند طرح برای رفع مشکلات مردم پیشنهاد داده‌اند و چه طرح‌هایی را برای رفع مشکلات مردم پیگیری کرده‌اند.
باید به مردم گوشزد کرد که نمایندگانی که صرفاً جنجال‌های رسانه‌ای را دنبال می‌کنند دلسوز مردم نیستند و نباید به آنها رأی داد. مردم از محمود صادقی و علی مطهری بپرسند که در دوره نمایندگی خود چندطرح را برای رفع مشکلات مردم دنبال کرده‌اند. وقتی از برخی از اینها درباره این موضوع پرسیده می‌شود می‌گویند که ما مسائل کلی را دنبال می‌کنیم و به جزئیات خیلی اهمیت نمی‌دهیم. آیا مشکلات و آسیب‌های اجتماعی جامعه جز مسائل جزئی است. به نظر می‌رسد برخی از نمایندگان شأن شأن ایجاب نمی‌کند به این مسائل ورود کنند. به هر حال باید بررسی شود و آمار گرفته شود که این نمایندگان چه مقدار در رفع مشکلات مردم تلاش کرده‌اند.
برخی از نمایندگان هم که وکیل الدوله هستند. از دولت پول‌های کلان دریافت می کنندو ناچار هستند که در مجلس از منافع آنان دفاع کنند. بنابراین این نمایندگان نمی‌توانند بر رفتار نمایندگان مجلس نظارت داشته باشند.
رهبر: اخیراً بحث شفافیت آرای نمایندگان مجلس شورای اسلامی مطرح شد که در صورت تحقق، می‌تواند اثرات خوبی در بحث نظارتی مجلس داشته باشند. همیشه برای بنده جای تعجب دارد نماینده‌ای که رأی ممتنع می‌دهد، هدفش از این نوع رأی دادن چیست؟! مگر می‌شود در مجلس درباره موضوعی چندین ساعت گفتگو شود و نماینده‌ای در نهایت نظر ممتنع دهد؟ مردم باید بدانند که نمایندگانشان در مجلس چه می‌کنند.
بنده معتقدم که اگر شفافیت آرا اتفاق بیفتد، دیگر شاهد رانت و لابی‌های برخی از نمایندگان نخواهیم بود چرا که بعضاً می‌بینیم برخی از نمایندگان طرح استیضاح و سوالی را از روی عمد امضا می‌کنند تا بتوانند رانت و لابی کنند و از وزرا مطالباتی داشته باشند. حتی برخی از این نمایندگان در ابتدا به عنوان مخالف وزیری طرح استیضاح و سوال وی را امضا می‌کنند، اما بعد پول می‌گیرند و به عنوان موافق آن وزیر در صحن علنی صحبت می‌کنند.
علاوه بر آنکه ضرورت دارد مردم در انتخابات شرکت کنند، انتخاب صحیح افراد هم بسیار مهم است و بهتر است که مردم به صورت لیستی، گروهی، حزبی و بدون آگاهی رأی ندهند. یک دوم نمایندگان فعلی مجلس آلوده هستند و این افراد قطعاً نمی‌توانند بعد نظارتی مجلس را تقویت کنند.
اخیراً شنیدم که شورای نگهبان به ۷۰ نفر از نمایندگان فعلی گفته بود که به علت تخلفاتشان در انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی، ثبت نام نکنند که بعضاً هم ثبت نام نکردند. همچنین شنیدم که از ۱۲۰ نفر از نمایندگان لیست امید، ۳۲ نفر از آنان بعد از دوره نمایندگی‌شان به علت تخلفات اخلاقی، فروش اطلاعات امنیتی و تخلفات ارزی باید به زندان اوین بروند.
علاوه بر این ۹۰ نفر از نمایندگان هم در مرحله اول ردصلاحیت شدند که بعضاً تأیید صلاحیت شدند. در نهایت هم شورای نگهبان اعلام کرد که ۷۵ نماینده فعلی مجلس یعنی یک چهارم نمایندگان رد صلاحیت نهایی شدند. نزدیک به ۷۰ نفر از نمایندگان هم تلاش کردند و تأییدیه خود را با اغماض و پیش شرط‌هایی گرفتند که با در نظر گرفتن این آمار، می‌توان گفت که یک دوم نمایندگان فعلی مجلس آلوده هستند. مقام معظم رهبری فرمودند: «با دستمال آلوده نمی‌شود شیشه را پاک کرد.»، پس نماینده‌ای که خودش آلوده است، نمی‌تواند بعد نظارتی مجلس را تقویت کند.
معتقدم در صورتی که مجلس سالم، انقلابی و با شاخص‌هایی که مقام معظم رهبری فرمودند تشکیل شود، بعد نظارتی مجلس تقویت می‌شود و مجلس می‌تواند در رأس امور قرار گیرد.
هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان عملکرد ضعیفی داشته و اقدام مناسبی انجام نداده است. بنده در جریان پرونده یکی از نمایندگان مجلس بودم که علی رغم آنکه وی تخلفات زیادی انجام داده بود، ۲۸ فقره شکایت از بنده کرد و به نوعی جای دزد و پلیس عوض شد! ما در مجلس هشتم خواستار ابطال اعتبارنامه این نماینده شدیم، همچنین وی در انتخابات مجلس نهم رد صلاحیت شد و به این دلیل اصرار زیادی به بنده شد که مصاحبه‌ای به نفع این فرد انجام دهم اما بنده قبول نکردم و جای تأسف دارد که هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان دائم از بنده می‌خواست با این نماینده مصالحه کنم اما بنده با وی مشکلی نداشتم و صرفاً به عنوان وظیفه نظارتی خود این موضوع را پیگیری کردم. البته جای تأسف است که این فرد علی رغم اینکه پرونده‌های سنگینی دارد، در مجلس دهم تأیید صلاحیت و رئیس یکی از کمیسیون‌های مجلس شد.
عملکرد ضعیف هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان باعث می‌شود که برخی از نمایندگان به تخلفاتشان ادامه دهند. بهتر است به جای اینکه این هیئت به بنده بگویند که با فلان نماینده مصالحه کنم، بهتر است نظارت دقیقی روی کار آن نماینده کنند تا این تخلفات ادامه پیدا نکند.
در صورت ورود نمایندگان شورای ائتلاف به مجلس، نحوه تعامل این نمایندگان با شورای چگونه خواهد بود؟ آیا این این مجموعه یک مجموعه صرفاً انتخاباتی است یا حمایت‌ها ادامه خواهد داشت؟
رهبر: کشور ما حزبی نیست و افراد یا به صورت مستقل و یا با حمایت گروه‌ها و تشکل‌های سیاسی در انتخابات حضور می‌یابند. تاکنون نمایندگان به هیچ جا پاسخگو نبوده‌اند و احزابی هم که آنها را معرفی می‌کردند، پاسخگوی عملکرد آنان نیستند. برای مثال با توجه به اینکه اصلاح‌طلبان، لیست امید را به مردم معرفی کردند، الان باید پاسخگوی عملکرد ضعیف آنان باشند اما هیچیک از احزاب جریان اصلاحات پاسخگو نیستند و حتی فرافکنی می‌کنند و می‌گویند که روحانی هم از ما نیست.
یکی از نکات مثبت شورای ائتلاف این است که برنامه‌هایی برای نظارت بر عملکرد نامزدهای خود خواهد داشت و قرار است از طریق شورای ائتلاف، ارتباطی بین مردم و نمایندگان برقرار شود. این دولت، متأسفانه تعهداتی در عرصه بین‌المللی داده است که حتماً باید در مجلس بعدی پیگیری شود و با نظارت قوی باید مانع اجرای این تعهدات چون سند ۲۰۳۰ شد.
یکی از نکات مثبت شورای ائتلاف این است که برنامه‌هایی برای نظارت بر عملکرد نامزدهای خود خواهد داشت
الهیان: اتفاقی که در این دوره افتاده است، شورای ائتلاف در کنار مسائل سیاسی، یک بازوی پژوهشی در کنار خودداشته است. جمعی از متخصصین در حوزه آینده پژوهی، روان شناسی، مدیریت استراتژیک و … دائماً رصد می‌کردند و تحولات جامعه را در قالب نظرسنجی‌ها بررسی می‌کردند و براساس این نظرسنجی‌ها، به شورا پیشنهاد می‌دادند.
مثلاً تحقیق شد که مسائل معیشتی، تورم، اشتغال و مسکن مهمترین دغدغه‌های جامعه است. بر این اساس شورا تصمیم گرفت که ۵ موضوع که الان به ۹ یا ۱۰ موضوع و محور کلان رسیده کارگروه تشکیل دهد تا بررسی دقیق علمی روی این موضوعات داشته باشند که اگر شورای ائتلاف نیروهای انقلاب شعاری را مد نظر قرار می‌دهد بر اساس مطالعاتی که روی چالش‌ها و مطالبالت انجام گرفته باشد. انشا الله کارگروه‌ها خروجی و جمع بندی ها خود را در اختیار نمایندگان قرار خواهند داد و این برنامه‌ها صرفاً برای لیست تهران نیست و برای همه ۲۹۰ نفر نماینده‌ای است که شورای ائتلاف نیروهای انقلاب از آنها حمایت می‌کند. حتی از طرف این کارگروه‌ها طرح پیشنهاد داده خواهد شد تا نمایندگان مجلس یازدهم با طرح آماده پیشنهادی وارد مجلس شوند و این طرح‌ها مبنای عملکرد نمایندگانی است که از طرف شورای ائتلاف نیروهای انقلاب وارد مجلس خواهند شد.
شاخص‌ترین کاری که در دوران نمایندگی خود انجام دادید، چه بود؟
رهبر: معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری در زمان خانم ملاوردی با صندوق جمعیت سازمان ملل متحد تفاهم‌نامه‌ای را امضا کردند و مدعی بودند که این تفاهمنامه نباید به تصویب مجلس می‌رسید اما ما ثابت کردیم که چون برای جمهوری اسلامی تعهد ایجاد کرده است، باید به تصویب مجلس برسد. بر اساس مفاد آن تفاهمنامه، اطلاعات زنان سرپرست خانوار ما باید به جمعیت سازمان ملل فروخته می‌شد و آنان می‌توانستند به همه اسناد و مدارک محرمانه کشور در حوزه زنان سرپرست خانوار دسترسی داشته باشند.
بنده به عنوان نایب رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس نهم، این موضوع را بررسی کردم و مشخص شد که در ازای ارائه این اطلاعات در مرحله اول، دولت ۵۰۰ میلیون تومان دریافت کرده است و حتی در مناظره‌ای که با خانم ملاوردی در آن زمان داشتم، وی این موضوع را انکار نکرد و گفت که در این اوضاع بی‌پولی به جای آنکه از من تشکر کنید که برای ایران پول آورده‌ام، می‌گوئید که چرا این کار را کرده‌ام؟
به هر صورت ما مانع این کار شدیم و با پیگیری‌هایی که انجام دادیم، مشخص شد که این تفاهمنامه خلاف قانون اساسی، سیاست‌های کلان نظام جمهوری اسلامی و امنیت ملی است و گزارش نهایی را به قوه قضائیه ارسال کردیم که بنده این اقدام را شاخص‌ترین کار خود در دوران نمایندگی می‌دانم.
الهیان: ما در بدو ورود به مجلس هشتم با سمن‌ها و انجمن‌های علمی در سراسر کشور ارتباط برقرار کردیم. اولین بار بود که نمایندگان سازمان‌های غیر دولتی وارد مجلس شدند و مورد مشورت نمایندگان مجلس قرار گرفتند.
در طول چهار سال این ارتباط برقرار بود و در انتهای مجلس یک تفاهمنامه ای با معاونت قوانین مجلس امضا کردیم که طی این تفاهمنامه کمیسیون‌های تخصصی مجلس موظف می‌شدند که انجمن علمی تخصصی یا سمن‌های تخصصی مرتبط با طرح یا لایحه‌ای که در دستور کار دارند را حتماً دعوت کنند و مشورت داشته باشند. اگر این طرح استمرار پیدا کند و بتوانیم آن را در مجلس آینده پیگیری کنیم مجلس را از طرخ های غیر علمی و غیر کارشناسی مصون می‌کند.
ضمن اینکه وضع امروز ما با ۸ سال پیش متفاوت است و ظرفیت علمی و نخبگانی ما افزایش یافته است و انجمن‌های علمی‌ای داریم که اگر مجلس متعهد بشود نظرات این انجمن‌های علمی را درباره طرح‌ها و لوایح بخواهد از هرگونه خطا و اشتباه در تصویب قوانین مصون می‌ماند.
مورد دیگر اینکه ما در بحث مبارزه با مفاسد کوتاه نیامدیم. در زمان مجلس هشتم بحث تخلفات در وزارت رفاه و تأمین اجتماعی مطرح بود و با اینکه دولت آقای احمدی نژاد منتسب به اصولگرایان بود اما ملاحظه نکریدم و از جناح خودمان شروع کردیم. وزیر رفاه به مجلس فراخوانده شد و از او سوال شد و در نهایت مدیر عامل آن شرکت متخلف برکنار شد و مدیر حراست او هم عزل شد. اینها افرادی بودند که بر روی سرمایه‌های ملی کشور چمره زده بودند و بعضاً حتی مسئولسن کلان کشور از آنها حمایت می‌کردند و از این جهت فشار زیادی از سوی لابی‌ها بر روی بنده بود، اما تا آخر ایستادیم و علم مبارزه با فساد را زمین نگذاشتیم.
۲۷ بهمن ۱۳۹۸