نگاه عقلانی و منطقی به زندگی حضرت فاطمه (س)
خبرآنلاین: گفت وگو با دکتر صادق آیینه وند، عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس درباره نگاه عقلانی و منطقی به زندگی حضرت فاطمه (س)
مکتب تربیتی حضرت فاطمه(س) مملو از آموزه ها و درسهای انسان ساز است؛ درس اخلاق، درس ایمان و تقوا، درس مبارزه با ظلم، درس دینداری و دین خواهی و درس حرکت آفرینی.
دکتر صادق آیینه وند، عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس تهران، با بیان اینکه همان طور که سیره پیامبراکرم(ص) برای ما به عنوان الگو و اسوه مطرح است، شخصیت و سیره فاطمه(س) نیز در تمام ابعاد سیاسی، فکری و اخلاقی اش باید برای ما الگو باشد، می گوید: یکی از ابعاد مهم سیره آن بزرگوار، سیره سیاسی ایشان است که البته بهتر است آن را سیره سیاسی اخلاقی بنامیم، به عبارت دیگر، حضرت در اعتراض نسبت به نوع نگاه و انتخاب جامعه (در مسأله خلافت) به مردم گوشزد کردند که اگر شکاف و انحرافی که در جامعه به وجود آمده جبران نشود، عواقبش دامنگیر اسلام و مسلمین خواهد شد. یعنی حضرت زهرا(س) معتقد بودند که اگر جامعه اسلامی این مسؤولیت را از روی دوش خود بردارد، فقط مرتکب خطای سیاسی و اجتماعی نشده، بلکه به خاطر انجام این حرکت نامعقول نسلهای بعدی نیز گرفتار خواهند شد. در واقع، آن بزرگوار به امت اسلامی آموختند که سلامت جامعه باید برایشان بیش از مسایل شخصی اهمیت داشته باشد.
وی ادامه می دهد: اگر حضرت زهرا(س) چنین بحثی را مطرح نمی کردند، دیگران به هیچ وجه جرأت و جسارت پرداختن به این قضیه را پس از رسول ا…(ص) نداشتند. بنابراین، وقتی فاطمه زهرا(س) این دریچه جدید را برای فهم مسایل اجتماع گشودند، اصحاب پیامبر(ص) مانند عمار یاسر و ابوذر غفاری و همسر ایشان ام سلمه نیز به تأسی از دختر رسول خدا(ص) به حمایت از علی(ع) برخاستند. پس حضرت زهرا(س) کانون هدایت و روشنگری نسلهای بعد شدند و اگر عمر گرانبارشان دوام بیشتری می یافت، شاید نمی توانستند حق امیرالمؤمنین(ع) را نادیده بگیرند، زیرا خشم و رضایت آن بزرگوار به عنوان تنها یادگار پیامبر(ص) مورد توجه جامعه بود.
دکتر آیینه وند اضافه می کند: با وجود این، هیچ گاه آن حضرت از میراث دختر پیامبر بودن خود استفاده نکردند و همیشه می فرمودند: من فاطمه هستم که دارم سخن می گویم، زیرا پیامبر(ص) به ایشان سفارش کرده بودند: تو فقط از طریق اعمال و کردارت می توانی خود را در جامعه نشان دهی؛ یعنی نسبت داشتن با من نباید هیچ نقشی در زندگی و پیشبرد امورت داشته باشد و آن حضرت نیز ثابت کردند که ابعاد شخصیت علمی و دینی ایشان جدا از دختر پیامبر بودنشان است. که این مسأله، درسی برای جامعه آن روز بویژه فرزندان خلفا بود.
حضرت فاطمه(س) از نظر اخلاقی برای عموم جامعه نیز درسهای بسیار آموزنده ای را مطرح می کنند، ایشان در حدیثی فرموده اند: بهترین شما کسی است که بیش از همه شانه هایش را نرم در اختیار مردم قرار دهد (یعنی خدمتگزار مردم باشد) و به زنان احترام بگذارد و شخصیت آنها را حفظ کند.
دکتر آیینه وند نیز در این زمینه اظهار می دارد: حضرت زهرا(س) به دلیل تربیت در کانون وحی، الگوگیری از پدر و مادری بزرگوار و همچنین برخورداری از عصمت، فرزندانی مانند حضرت زینب(س) و امام حسین(ع) را تربیت کرد که به عنوان الگو و اسوه در جامعه مطرح هستند.
وی می افزاید: این الگوها به عنوان نسل هاشمی، علوی و فاطمی به نسلهای بعدی منتقل شد و حرکتی را به عنوان فاطمه الزهرا و الفاطمیون به وجود آورد. در واقع، فاطمیون به عنوان یک واحد اجتماعی ارزشمند و یک طبقه متفکر و مصلح برای کسانی که خواهان پناهندگی مستحکم برای مبارزه با انحرافها بودند مطرح شد؛ یعنی سیره فاطمی مورد استفاده آنها قرار گرفت و دلیل اصلی این مسأله تأثیرگذاری فرزندان زهرا(س) بود.
دکتر آیینه وند هم با بیان این اینکه سیره آن بزرگوار قابلیت پاسخگویی به نیازهای امروز را دارد، می گوید: جوهر و اصل همان است و ما باید شیوه ها و مکانیسم کار را به اقتضای تحولات جامعه تغییر دهیم و این مسأله بر عهده جامعه شناسان، روانشناسان و علمای تعلیم و تربیت ماست که این اصول را تبیین و کاربردی کرده و به صورت استراتژیک، میان مدت و دراز مدت عملی کنند.
خبرآنلاین