تنگنای معیشتی زنان نان‌آور
۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۹
«رسالت» به برزخ زنان سرپرست خانوار در ایام کرونا می پردازد؛
ویروس کرونا در وضعیت کنونی، علاوه بر قربانی کردن بخشی از جمعیت، بخش بسیار گسترده‌تری را به محاق فقر می‌کشاند. در این شرایط، گروه‌های آسیب‌پذیر، ضربه سخت‌تری را متحمل می‌شوند.
خبرگزاری ایرنا به نقل از حبیب‌الله مسعودی فرید، معاون اجتماعی سازمان بهزیستی از نگرانی این سازمان نسبت به آسیب‌های شیوع کرونا به کسب‌وکارهای خرد زنان سرپرست خانوار و تأمین هزینه و اشتغال ۲۴۵ هزار خانوار زن سرپرست تحت پوشش بهزیستی خبر داده است.
به گفته او فشار بر اقتصاد کسب‌وکارها، برای زنان سرپرست خانوار که از راه مشاغل خانگی زندگی خود را تأمین می‌کردند، مضاعف است؛ زنانی که در نبود پشتوانه مالی و محل کسب ثابت، مشاغل «بی‌سروسامان» و «ناپایدار»ی دارند.
طرح‌های دولت باهدف در خانه ماندن، فاصله‌گذاری اجتماعی و هوشمند برای کاهش تبعات و کنترل انتشار ویروس کووید ۱۹ اگرچه تا حدودی به مدیریت این بیماری کمک کرد، اما در عمل اقشار آسیب‌پذیر و از جمله زنان سرپرست خانوار با در خانه ماندن به شدت آسیب‌دیده‌اند و ضروری است برای جبران خسارت و آسیب‌های مختلف، اقدامات عاجل و موثر انجام شود .
آمارها از وجود ۳.۵ تا ۴ میلیون زن سرپرست خانوار در کشور حکایت دارد و به گفته «معصومه ابتکار»، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده، ۶ یا هفت دهک از این قشر نیازی به حمایت ندارند، در کنار آن بخشی تحت حمایت‌های سازمان بهزیستی و یا کمیته امداد هستند و برخی به رغم تنگدستی تحت پوشش هیچ نهاد حمایتی نیستند و در شرایط سختی روزگار می‌گذرانند.
البته در این روزهای سخت کرونایی، اقداماتی صورت پذیرفته و قرار است، وامِ تسهیلاتی یک‌میلیون تومانی برای زنان سرپرست خانوار به دو میلیون تومان افزایش یابد. این را معصومه ابتکار، در گفت‌وگو با خبرگزاری شبستان می‌گوید. وی همچنین یادآور می‌شود، با حمایت‌های ویژه معاون رئیس‌جمهور و وزیرتعاون، کارو رفاه اجتماعی، آن دسته از زنان سرپرست خانواری که در سال گذشته موفق به دریافت بسته معیشتی خود نشده‌اند در سال ۹۹ از این حمایت بهره‌مند می‌شوند. «حسین میرزایی»، سخنگوی تسهیلات حمایتی کرونا در خصوص این افزایش مبلغ می‌گوید: « براساس مصوبه دولت، زنان سرپرست خانوار جزء چهار میلیون خانواری هستند که مشمول دریافت وام بیش از یک‌میلیون تومان می‌شوند. اگر تعداد خانوار این افراد یک نفر باشد، آن فرد یک‌میلیون تومان را دریافت می‌کند. اگر تعداد ٢ تا سه‌نفره باشند، ۵۰۰ هزار تومان بیشتر و اگر چهار نفره یا بیشتر باشند یک‌میلیون تومان دیگر اضافه می‌شود.»
«معصومه ابتکار» از انجام طرح‌های مشترک با وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی و وزارت کشور در راستای توان‌افزایی اقتصادی و کارآفرینی زنان سخن به میان می‌آورد. طرح‌هایی که ذیل آن مقررشده است با هماهنگی استان‌ها، زنان سرپرست خانوار فعالیت خود را به سمت تولید ماسک، گان، شیلد و فرآورده‌های ضدعفونی سوق دهند. موضوعی که مشاور وزیر کشور در امور زنان و خانواده نیز به آن اشاره کرده و در رابطه با اقدامات دفاتر زنان و خانواده استانداری‌های سراسر کشور در بحران کرونا چنین می‌گوید: « این دفاتر در جریان بحران کرونا با همکاری و مشارکت دستگاه‌های اجرایی و سمن‌های حوزه زنان و خانواده اقدام به فعال‌سازی کارگاه‌های دوخت ماسک و گان کردند که در این راستا زمینه اشتغال هفت هزارو ۷۰۰ زن سرپرست خانوار در یک هزار و ۶۰۶ کارگاه تولیدی و تولید ۱۶میلیون ماسک پارچه‌ای، گان و دستکش فراهم شد. » فریبا نظری همچنین به اقدامات شاخص در راستای پویش فصل همدلی اشاره و در این خصوص از کمک بلاعوض تعلق گرفته به ۴۲۵ هزار زن سرپرست خانوار شناسایی شده خبر می‌دهد که این مهم با کمک دستگاه‌های حمایتی همچون بهزیستی و کمیته امداد و خیرین صورت گرفته است.
معصومه ابتکار هم در زمینه حمایت از زنان دستفروش در بحران کرونا می‌گوید: «درصورتی‌که زنان دستفروش یارانه بگیر که کد ملی آن‌ها در سامانه جامع ایرانیان ثبت‌شده است، سرپرست خانوار بودن خود را با مدارک و ادله کافی قید کنند، مشمول حمایت‌های دولت در بحران کرونا می‌شوند. » معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده ریاست جمهوری در رابطه با چگونگی رصد زنان سرپرست خانواری که در این ایام تحت پوشش سازمان بهزیستی نیستند نیز می‌گوید: « ما یک ستادی به نام ستاد زنان سرپرست خانوار داریم که تحت عنوان ماده ۸۰ قانون برنامه‌وبودجه کشور این مسئله در آنجا ارزیابی و بررسی می‌شود.»
حال پرسشی که در اینجا مطرح است، درباره پاسخگویی اقدامات صورت گرفته برای زنان سرپرست خانوار است، اینکه چند درصد از این زنان که در بخش‌های خاکستری اقتصاد کشور از جمله کارگاه‌های زیرزمینی و دستفروشی مشغول به کار بوده‌اند به‌صورت جدی رصد شده و برای جبران از کارافتادگی شان اقدامات عملی و مؤثری صورت پذیرفته است؟
*مرکزیتی جدی برای رفع مشکلات زنان سرپرست خانوار وجود ندارد
«فرشته ولی مراد» به عنوان پژوهشگر حوزه زنان و خانواده در گفت‌وگو با «رسالت » تأکید می‌کند: «مشکلات زنان سرپرست خانوار بر زمین مانده است و دلیل آن، نبود مرکزیتی جدی و جامع برای رفع آن است. حمایت «کسب و کارمحور» و ناکافی دولت از «کسب‌وکارهای آسیب‌دیده از کرونا» آن‌قدر «اصولی و دقیق» نبوده که زنان سرپرست خانوار را شامل شود و «فردمحور» و «خانواده‌محور» نیست. دولت با اعلام فهرست۱۰ گروه شغلی متضرر از کرونا را معرفی و مقرر کرده با پرداخت وام و استمهال بخشی از بدهی‌ها، از آن‌ها حمایت کند. فهرستی که واحدهای صنفی بسیار کوچک یک یا دو نفره را شامل نمی‌شود و محلی برای رجوع این نوع کسب‌وکارها، مشاغل خانگی و دستفروشانی که با شیوع کرونا بیکار شده‌اند در نظر گرفته نشده است، از سوی دیگر این امر نیازمند برنامه‌ای همه‌جانبه است، اینکه عده‌ای بیایند و وعده بدهند که دو میلیون می‌پردازیم و یا وام فلان درصد می‌دهیم، مسئله‌ای را حل نمی‌کند. شاید به‌طور مقطعی بتواند یک‌گوشه کار را بگیرد ولی چیزی را حل نمی‌کند. وقتی یک مشکل روی زمین است باید همه‌جانبه به آن نگریست و اولویت‌بندی لازم را انجام داد تا همه دستگاه‌ها ورود کنند و آن مشکل رفع شود، ما نه برنامه‌ریزی داریم و نه اجرا و عمل. برنامه‌ریزی خود سه کار می‌کند. یک برنامه‌ریزی برای کوتاه‌مدت است مثل اینکه یک نفر تب دارد و به او مسکن داده می‌شود تا تبش پایین بیاید، دوم برنامه‌ریزی برای بلندمدت است که مشکل را از ریشه رفع می‌کند و سومین کار برنامه‌ریزی برای اقدامات پیشگیرانه است، به‌عنوان مثال مسئولان می‌گویند ما اکنون در این نقطه هستیم و ۱۰ سال آینده به فلان نقطه خواهیم رسید. در نتیجه یکسری کارهای پیشگیرانه انجام می‌دهند که به فلان نقطه نامطلوب نرسیم، لذا برای کاهش آلام و آسیب‌های زنان سرپرست خانوار، دستگاه‌های متولی به طور همه‌جانبه و با برنامه وارد عمل نشدند و این خود نشان می‌دهد که کار به کجا خواهد رسید. دستگاه‌های متولی شامل دولت و کل زیرمجموعه‌های آن یعنی وزارتخانه‌ها و سازمان‌های تابعه است، این‌ها باید از دانشگاه‌ها و حوزه به عنوان بستر کار تحقیقاتی برای برنامه‌ریزی استفاده کنند. متأسفانه چنین اقداماتی در حوزه زنان اصلا صورت نگرفته و جامعه با این معضل به حال خود رها شده است. حالا ممکن است به دلیل فشارهایی که می‌آورند، مصاحبه کرده و تفاهم‌نامه امضا کنند و از اقداماتی سخن به میان آورند که آن‌هم معلوم نیست انجام بشود یا نشود.»
این کارشناس حوزه زنان و خانواده با اشاره به آسیب‌ها و آفت‌های دوران کرونا و پسا کرونا برای زنان سرپرست خانوار از نبود اقدام مناسب برای این زنان می‌گوید و خاطرنشان می‌کند: « طبیعتا در این ایام که کارهای خدماتی و روزمزد تعطیل شده‌اند، چه کار مشخصی برای این گروه انجام گرفته است؟ علاوه بر آسیب‌های جسمی، مشکلات روحی- روانی و عاطفی نیز به این زنان وارد می‌شود. حالا وقتی این زنان آسیب ببینند چه طور می‌خواهند زندگی‌شان را جمع‌وجور کنند؟ مشکل ما این است که دولت و مجلس به فکر رفع مشکلات زنان و خانواده به شکل عملیاتی نبوده و نیستند. شما نگاه کنید فراکسیون زنان مجلس در حوزه مشکلات بانوان خواب است و یکسری موضوعاتی مطرح می‌کند که اصلا در سطح ملی نیست و شاید تنها مطالبه یک جمع کوچک و مشخصی باشد. یا اینکه به کمیسیون‌ها طرح می‌برد و بعد می‌بینیم که مرکز پژوهش‌ها می‌گوید این غلط است و مبنای تحقیقاتی ندارد. بعد سر این قضیه مصاحبه می‌کنند و ذهن جامعه را مشوش می‌سازند. حالا این موضوع یا رد گم کنی است یا پاسخگویی به مراکز بین الملل. گزارش کارها را هم که نگاه کنید، متوجه می‌شوید گزارشی در این زمینه وجود ندارد. ما اکنون طبق آمار سه و نیم تا ۴ میلیون زن سرپرست خانوار داریم. اینکه می‌گویم آمار به این خاطر است که خیلی از زنان اصلا ورود نمی‌کنند و دنبال چیزی نمی‌روند. به‌عنوان‌مثال طرف بازنشسته آموزش‌وپرورش یا یکی از وزارتخانه‌هاست، یا پدر و مادر، خواهر یا برادر هستند که جور خود و خانواده‌اش را می‌کشند. از این‌ها ما داشتیم و داریم. شما هم دور و بر خود را نگاه کنید بیشتر زنان سرپرست خانوار به این شکل دارند اداره می‌شوند.»
*مشکلات را در عدم نظارت مجلس باید جست
این پژوهشگر حوزه زنان و خانواده در ادامه به عدم ورود دولت و مجلس برای رفع مشکلات زنان و خانواده اشاره می‌کند و ریشه این مسئله را در عدم نظارت دانسته و می‌گوید: « کسی در کار این‌ها نظارت نمی‌کند. اگر نظارتی بود کار به اینجا نمی‌کشید. ما در بحث نظارت، وضعیت‌مان ضعیف است. یکی از بزرگ‌ترین ناظرها مجلس است اما زمانی که این دو از یک باند و جریان سیاسی هستند و از یک مرکزیت زیست وارد شده‌اند عملا با اینکه رأی شان را از ملت گرفته‌اند ولی وکیل ملت نیستند. شما ببینید زنانی که وارد لیست مجلس شده‌اند از یک مرکزیتی ورود پیدا کرده‌اند که همان مرکزیت زنان در دولت است. این است که شما می‌بینید در این چهارساله فقط به دولت باج داده‌اند و حرف‌های دولت را تکرار کرده‌اند. خودشان اسمش را می‌گذارند تعامل درصورتی‌که وظیفه مجلس نظارت است. ما می‌بینیم که نظارت عملا تعطیل است. دولت کارهایی را از پیش خود به صورت خلاف قانون انجام می‌دهد و مجلس نظارتی ندارد. بعد از مجلس نوبت قوه قضائیه است. قوه قضائیه طبق قانون اساسی موظف است بر حسن اجرای قوانین نظارت داشته باشد. متأسفانه نظارت قوه قضائیه ما در حوزه زن و خانواده کافی نیست و به این شکل، زن سرپرست خانوار مشکلاتش به این صورت درآمده و کسی برای رفع آن کاری نمی‌کند. »
ولی مراد در خصوص به اشتغال در آوردن برخی از زنان سرپرست خانوار در کارگاه‌های تولید ماسک و گان خاطرنشان می‌کند: اگر فرض کنیم آمار و ارقام چنین اشتغالزایی‌هایی در مقام عمل درست باشد چند درصد از سه و نیم میلیون زن سرپرست خانوار را شامل می‌شود؟ معاون راهبردی دفتر امور زنان می‌گوید: ما زنان سرپرست خانوار را رصد کردیم. فرض کنید این حرف راست باشد، حالا که رصد کردند بعد چه می‌شود؟ آیا این برای زن سرپرست خانوار نان می‌شود؟ این مسئولینی که حقوق بالای۱۰ میلیون تومان در حسابشان است چه می‌دانند کسی که باید در روز کار کند تا پول دربیاورد و اموراتش بگذرد، چه مصیبتی می‌کشد و با چه مشکلاتی دست‌به‌گریبان است؟! آمده‌اند مصاحبه کرده‌اند که ما به این زنان آموزش داده‌ایم که کار کنند، خب فرض بگیریم شما آموزش داده و پول مختصری هم به عنوان وام پرداخت کرده‌اید، در نهایت که تولید هم اتفاق افتاد، این محصولات کجا توزیع شده و به فروش می‌رسد؟ برای این موارد برنامه‌ریزی نشده تا در نهایت نانی سر سفره زن سرپرست خانوار گذاشته شود. مسئله این است که زن سرپرست خانوار بلندگو ندارد و نمی‌تواند جایی حرف بزند. مسئله این است که هم پست دست این مسئولین است، هم پول و هم بلندگو. »
* معاونت زنان ریاست جمهوری در مورد اقدامات باید شفاف و درست آمار بدهد
این پژوهشگر حوزه زنان و خانواده یادآوری می‌کند: «اگر در این ایام اشتغالزایی صورت گرفته است، باید سندش ارائه گردد و تازه این سندها بررسی شود، این‌ها سایت و روابط عمومی دارند، بیایند و آمار و اطلاعات شفاف و درست بدهند. بگویند ما با این مراکز و با این مدیریت، این مقدار خرید و این مقدار تولید و فروش داشته‌ایم. معاونت زنان برای عملکرد یک‌ساله خودش کارنامه تعریف می‌کند منتها بدون سند. مثلا می‌گوید گفت‌وگو ملی خانواده را کار کردم ولی ما سند نداریم که آن خانواده مطلوبی که میلیاردها تومان پول برایش هزینه شده است چه دستاوردی در حوزه خانواده داشته است. این پول را در جیب انجمنی ریخته‌اند که خود در سایتش نشان می‌دهد برای رفع مشکلات و راه‌حل آن‌ها با دین کاری ندارد. خب این خانواده مطلوبی که در این کارگاه‌ها به افراد آموزش داده می‌شود به چه شکل است و کدام کنوانسیون را عملیاتی می‌کند؟ معلوم است که دارد کنوانسیون‌های خارجی را عملیاتی و برای راهبردها و برنامه‌های آن‌ها کار می‌کند. »
*آسیب‌پذیرترین قشر در ایام کرونا، زنان سرپرست خانوار هستند
مریم معین الاسلام نیز در قامت پژوهشگر و فعال حوزه زنان در گفت‌وگو با « رسالت » در خصوص مشکلات پیش‌آمده برای زنان سرپرست خانوار در این ایام کرونا با اشاره به اینکه در وضعیتی که این روزها برای کشور ما و جهان به وجود آمده است کل افراد جامعه از نظر اقتصادی دچار مشکل شده و آسیب دیده‌اند می‌گوید: « الان حتی افرادی که سابق بر این دارای درآمدهای مکفی بودند و مشکلی نداشتند به خاطر شرایطی که پیش آمده است، آن‌ها هم دچار آسیب شده‌اند. یعنی در واقع یک حوزه وسیعی از مردم بر اثر شرایط کرونایی از نظر اقتصادی آسیب‌پذیر و دچار مشکل شدند منتها در این میان برخی از اقشار جامعه ما وضعیت اقتصادی‌شان در مرحله هشدار قرار گرفته است که از جمله این‌ها زنان بی‌سرپرست هستند. این‌ها غالبا کسانی هستند که درآمدهای ثابت ماهانه نداشتند و با یکسری اشتغالات مقطعی و پاره‌وقت روزگار می گذراندند. مثلا من سراغ دارم خانم‌هایی که این‌ها صرفا از طریق یکسری کارهای دستی که انجام می‌دادند و مهارت‌های خیلی جزئی که داشتند به شکل روزانه پول‌هایی دریافت و زندگی خودشان را اداره می‌کردند که حالا به خاطر شرایطی که ایجاد شده آن‌هم دیگر ندارند. لذا من فکر می‌کنم واقعا آسیب‌پذیرترین قشری که در این مسائل کرونایی دچار مشکل و مسئله جدی شد زنان بی‌سرپرست هستند. بالاخره خانواده‌هایی که سرپرست دارند باز یک امیدی هست برای اینکه مردانشان بروند و از راه‌های مختلف درآمدزایی داشته باشند و مشکل خانواده را تا حدی حل کنند ولی واقعا بخش زیادی از این خانم‌های بی‌سرپرست را سراغ دارم که این‌ها هیچ راهی برای کسب درآمد ندارند. حتی بعضی‌هایشان هستند که به دلیل برخی از مشکلات از جمله مشکل‌دار بودن شناسنامه‌هایشان یا نداشتن کد ملی و امثالهم، از آن حمایت‌ها و مساعدت‌هایی که به شکل جزئی و مقطعی دولت انجام داد نیز برخوردار نمی‌شوند.»
*متولیان حوزه زنان و خانواده، دغدغه زنان سرپرست خانوار را ندارند
مریم معین الاسلام از دیگر فعالان حوزه زنان و خانواده است که با اظهار تعجب از اینکه چرا متولیان جامعه که در حوزه زنان و خانواده فعالیت می‌کنند، به شکل جدی به این حوزه و مشکلات آن ورود پیدا نمی‌کنند، می‌گوید: «اکنون پرسش و مطالبه جدی ما از معاونت ریاست جمهوری در حوزه زنان و خانواده این است که برای زنان بی‌سرپرست چه‌کار کرده‌اند؟ ایشان شاید دغدغه خیلی از مسائل را دارند. مسائلی که دوای درد جامعه نیست و هیچ مشکلی را از بانوان ما حل نمی‌کند ولی متأسفانه در عوض یکسری شبهات و مسائل را به وجود می‌آورند، لذا خودم به‌عنوان یک شهروند به شکل جدی از خانم ابتکار این مطالبه را دارم که به مردم جامعه پاسخ بدهند. ایشان در بالاترین مسئولیت در حوزه زنان و خانواده قرار گرفته‌اند. به شکل شفاف و روشن مطرح کنند که برای زنان سرپرست خانوار چه اقدام مؤثری انجام داده‌اند؟ آیا اصلا دغدغه حل مسائل این قشر از جامعه را دارند یا ندارند؟ و اگر هم دارند چه اقدامات عملی مشخص و معلومی انجام دادند؟ به عنوان یک شهروند واقعا متأسفم از اینکه می‌بینم این قشر از جامعه در شرایط موجود سخت‌ترین روزها را سپری می‌کنند و کاملا نادیده گرفته شده‌اند. زنان سرپرست خانواده‌ای را سراغ دارم که به معنای واقعی کلمه برای نان شب محتاج هستند. درآمد بسیاری از آنان که به شغل‌هایی مانند آرایشگری اشتغال داشته‌اند، به صفر رسیده اما همچنان مجبور به پرداخت مبلغ اجاره و هزینه‌های آب و برق بوده‌اند. مسئله‌ای که به گفته یکی از آن‌ها توانایی مالی خرید حتی «نان و تخم‌مرغ» را از آن‌ها گرفته است و اگر کمک‌های مردمی و کمک‌هایی از طریق نهادهایی همچون سپاه، بسیج و مساجد نبود واقعا در خطر جدی بودند. لذا فکر می‌کنم وظیفه اصلی مسئولینی چون خانم ابتکار این است که به شکل جدی به این حوزه ورود کنند و با ایجاد کارآفرینی یک درآمدی برای این قشر از جامعه ایجاد کنند. درآمدی که اطمینان آور باشد و بتوان به آن تکیه کرد و از طریق آن مایحتاج اولیه زندگی را تأمین نمود. اگر به این قشر از جامعه بموقع و بهنگام نپردازند قطعا ما باید منتظر باشیم که از نظر فرهنگی آسیب‌هایی به جامعه وارد شود که شاید دیگر قابل جبران نباشد.»
*دولت اقدام مؤثر و مشخصی برای این قشر از جامعه انجام نداده است
وی در خصوص فراهم آوردن امکان اشتغال بخشی از زنان سرپرست خانوار در کارگاه‌های تولید ماسک خاطرنشان می‌کند: « اولا درصد کمی از این افراد ممکن است چنین مهارتی داشته باشند و غالبا هم خانم‌هایی به این فعالیت‌ها ورود کرده‌اند که خودشان چرخ خیاطی داشته و خانم‌هایی که نه مهارتی داشتند و نه چرخ‌خیاطی، طبیعتا نتوانستند در این حوزه وارد شوند و تازه این هم اقدامی بود که نهادهای مردمی انجام دادند و دولت اقدام مشخص و مؤثری در این حوزه انجام نداد. واقعا اگر حمایت نهادهای مردمی نبود، این قشر از جامعه در معرض خطرهای جدی‌ای بودند. تصور نکنید اکنون‌که کرونا دارد شیب نزولی خود را طی می‌کند مشکل حل و تمام شده است. نه، چنین نیست. همچنان مشکلات این خانواده‌ها و فرزندانشان وجود دارد و اگر بموقع و سریع به آن‌ها پرداخته نشود، ما با آسیب‌های اجتماعی، اخلاقی و فرهنگی و خانوادگی مواجه خواهیم بود که قابل جبران نیست. امیدوارم مسئولین کشور ما یک مقدار این قشر از جامعه آسیب‌پذیر و کم برخوردار را جدی‌تر بگیرند و اقدامات مؤثرتری را انجام دهند. به عنوان مثال دولت باید با ممنوعیت تعدیل زنان سرپرست خانوار، زمینه حمایت از آنان را فراهم نماید و با تسهیل روند اعطای بیمه زنان صنعتگر، تقویت بازار فروش مجازی و اعطای کمک‌هزینه به زنان سرپرست خانوار تحت پوشش نهادهای حمایتی تا حدودی از بار سنگین مشکلات اقتصادی بر دوش زنان سرپرست خانوار بکاهد.»این فعال حقوق زنان با اشاره به تسهیلات ۱ و ۲ میلیون تومانی تأکید می‌کند: این کمک در قالب تسهیلات متناسب با هزینه‌های زندگی و نیازهای خانوارها نیست و ثانیا برای زنان سرپرست خانواری که ماه‌هاست بیکار بوده‌اند و مشخص نیست بتوانند شغل جدیدی پیدا کنند پرداخت اقساط وام کاری دشوار و باری مضاعف بر دوش آن‌هاست.
روزنامه رسالت/زهره سادات موسوی