اعتراض رئیس شورای فرهنگی ـ اجتماعی زنان و خانواده به عملکرد ستاد ملی زن و خانواده

زهرا آیت اللهی – رییس شورای فرهنگی – اجتماعی زنان و خانواده: پیرو خبر تصویب مؤلفه های شاخص های خانواده در هیأت دولت، مورخ ۹۹/۰۲/۱۴ ریاست شورای زنان یادآوری میکند که ستاد ملی زن و خانواده یک نهاد فراقوه ای است که با حضور نمایندگان قوه قضائیه، قوه مجریه و قوه مقننه برگزار می شود و مصوبات آن لازم الاجرا است.ستاد ملی زن و خانواده از آغاز به کار دولت تدبیر و امید از سال ۹۲ تاکنون فقط دو جلسه و جمعاً ۵/۳ ساعت برگزار کرده است.

دبیرخانه ستاد ملی زن و خانواده که در معاونت امور زنان ریاست جمهوری متمرکز است با تشکیل کارگروهی متشکل از نمایندگان دستگاههای عضو ستاد از سال گذشته اقدام به تدوین شاخص های خانواده نمود. که متأسفانه نه تنها هیچ یک از اعضای ستاد ملی بلکه حتی دبیر ستاد ملی و خانواده نیز در این جلسات شرکت نمی کرد و البته آنچه در جلسات مورد بحث قرار گرفت محورهای شاخص های خانواده بود و نه خود شاخص ها.

دومین جلسه ستاد ملی زن و خانواده در دولت یازدهم مورخ ۲۶/۱۱/۹۸ با حضور ریاست محترم جمهور برگزار شد.  یکی از دستورات این جلسه شاخصهای خانواده بود، در این جلسه محورها و مؤلفه هایی که در کارگروه دبیرخانه تهیه شده بود ارائه گردید.

پس از ارائه این محورها و مؤلفه ها ریاست محترم جمهور، بر کاهش این محورها تأکید کردند و اینکه با توجه  به ضیق وقت، دبیرخانه نظرات اعضای ستاد ملی زن و خانواده را اخذ نماید و پس از تجمیع و اعمال نظرات اعضاء، در جلسه بعد ستاد ملی زن و خانواده در سال جاری یا سال آینده این محورها تصویب شود.

دبیر ستاد ملی زن و خانواده سرکار خانم ابتکار در تاریخ ۲۷/۱۱/۹۸ طی مکاتبه با اعضای ستاد ملی زن و خانواده درخواست نقطه نظرات تکمیلی پیرامون محورها و مؤلفه های اصلی خانواده را نمود.

شورای فرهنگی ـ اجتماعی زنان و خانواده به عنوان یکی از اعضای ستاد ملی زن و خانواده ایرادات متعددی چون عدم تعریف دقیق و نامشخص بودن برخی از محورها، تقسیم بندی ناموزون محورها،  تداخل محورهای مربوط به وضعیت خانواده با محورهای مرتبط به عملکرد دستگاهها، عدم ارتباط برخی محورها با موضوع خانواده و … را طی نامهای مکتوب برای دبیر ستاد ملی زن و خانواده ارسال کرد.

در روزهای پایانی فروردین ماه سال ۹۹ نماینده دبیرخانه ستاد ملی زن و خانواده صورت جلسه ای را با عنوان صورت جلسه ستاد ملی زن و خانواده مورخ ۲۶/۱۱/۹۸ جهت امضای اعضای ستاد به تک تک آنها ارائه داد که در آن صورتجلسه علیرغم تأکیدی که ریاست محترم جمهور بر کاهش محورها و مؤلفهها در جلسه مذکور داشتند مواردی نیز بر مؤلفه ها اضافه شده بود. ریاست شورای فرهنگی ـ اجتماعی زنان و خانواده اعتراض خود را در برگه اصلی صورتجلسه مکتوب نمود.

ناگهان در تاریخ ۱۴/۲/۹۸ اعلام شد که هیأت دولت مصوبات ستاد ملی زن و خانواده در خصوص شاخصهای خانواده را در ۱۰ محور و ۴۵ مؤلفه به تصویب رسانده است.

در مصوبه هیأت دولت آمده است که: «دبیرخانه ستاد ملی زن و خانواده کارگروهی مرکب از دستگاه-های مندرج در سیاستهای کلی خانواده ابلاغی مقام معظم رهبری و قانون برنامه پنج ساله ششم را جهت تدوین شاخصهای اختصاصی ذیل مؤلفه های مذکور تشکیل داده و پس از نهایی شدن شاخصها، نسبت به تصویب و ابلاغ آن اقدام می نماید و با همکاری مرکز آمار ایران شناسنامه شاخص ها را نیز تدوین و ابلاغ میکند و به استناد سیاستهای یاد شده و قانون مذکور، دستگاه های اجرایی موظفند اعتبارات لازم را در قالب بودجه سنواتی خود پیش بینی نمایند».

پیرامون این مصوبه سؤالاتی چند مطرح است:
۱- در آخرین جلسه ستاد ملی زن و خانواده، این محورها و مؤلفه ها به تصویب نرسید و طبق دستور ریاست محترم جمهور مقرر شد که اعضای ستاد ملی زن و خانواده نظرات خود را بدهند و پس از تجمیع نظرات در جلسه بعدی ستاد ملی زن و خانواده به تصویب برسد.

حال آنکه محورهای مذکور در هیأت دولت مصوب شده است چرا باید جایگاه ستاد ملی زن و خانواده (همچون ستاد ملی کرونا) که نهادی فراقوه ای است و مصوبات آن لازم الاجرا است  در حد یک قوه تنزل پیدا کند و چرا آنچه در ستاد مصوب نشده به عنوان مصوبه ستاد در هیأت دولت مطرح شده است. لازم به ذکر است محورها دارای اشکالات متعدد است که اگر در ستاد ملی زن و خانواده فرصت بود به یقین بسیاری از اعضای ستاد این اشکالات را تأیید میکردند.

۲- چرا علیرغم دستور ریاست محترم جمهور مبنی بر کاهش محورها و مؤلفه ها نه تنها این محورها کاهش نیافته بلکه مواردی نیز به آنها افزوده شده است؟

۳- در این مصوبه آمده است که کارگروهی متشکل از دستگاههای مندرج در سیاستهای کلی خانواده ابلاغی مقام معظم رهبری و … جهت تدوین شاخص های اختصاصی ذیل مؤلفه های مذکور تشکیل شود. در حالی که در سیاستهای کلی خانواده ابلاغی مقام معظم رهبری هیچ دستگاهی ذکر نشده است.

۴- در این مصوبه ذکر شده که دستگاههای اجرایی موظفند اعتبارات لازم را در قالب بودجه سنواتی خود پیش بینی نمایند. از آنجا که استخراج این شاخص ها نیاز به بودجه هنگفتی دارد، در زمانی که جامعه درگیر بیماری کرونا و تعطیلی مشاغل و نیز عوارض تحریم های گسترده بر اقتصاد کشور و مشکلات معیشتی مردم هست و بودجه کشور باید برای حل این مشکلات هدایت شود چرا هزینه کرد بودجه دستگاههای اجرایی کشور به موضوعات با اولویت کمتر اختصاص یابد.
در نتیجه برای تهیه شاخصها باید پرسشنامه ها تهیه شود، توزیع گردد، نظرسنجی میلیونی از خانواده ها انجام پذیرد، داده ها استخراج شود و … که نیاز به بودجه زیادی دارد.

حال این سؤال مطرح است که اولویت چیست؟ انجام اقدامات لازم برای رفع مشکلات زنان و خانوادهها که شاخصهای موجود وضعیت نامطلوب آنها را مشخص کرده است (مانند مشکلات ازدواج جوانان یا مشکل درمان ناباروری زوجها یا …) یا صرف بودجه برای تعیین صدها شاخص و ارزیابی آنها؟

البته پرواضح است که شاخصهای آماری برای برنامه ریزی لازم است ولی زمانی که شاخصهای آماری موجود بسیاری از نقطه ضعفها را مشخص کرده و اقدام مؤثری برای رفع این نقاط ضعف انجام نمی پذیرد صرف هزینه سنگین برای تعیین شاخصهای جدید آن هم تا این حد گسترده، چه ضرورتی دارد؟

مثلاً برای محورهای مذکور بیان شده: «فعالیت ها و ارتباطات خویشاوندان/ دوستان» که برای سنجش آن باید از میلیونها خانواده پرسید با عمه ها، عموها، خاله ها، دایی ها، پدربزرگ و مادربزرگ، خانواده شوهر و خانواده زن، در هفته یا در ماه چند بار ارتباط (تلفنی، نامه، رفت و آمد و …) دارید؟

تک تک اعضای خانواده با دوستان خود در هفته یا ماه چقدر رابطه دارند و سپس از جمعیت بیش از ۷۰ میلیونی که پاسخ داده اند میزان ارتباط خانوادها با دوستان را استخراج کرد و یا در محورها ذکر شده: «سنجش مهارت های زناشویی» (که جای سؤال دارد چگونه میتوان مهارت زناشویی را سنجید هر چند قابل پذیرش است که رضایت زناشویی قابل سنجش است)

و یا سنجش «رفتارهای ضدارزش در جامعه اسلامی» که اولاً مشخص نیست این محور چه ارتباطی به خانواده دارد؟ در عبارت کلمه خانواده ذکر نشده است، ثانیاً مقصود از ضد ارزش چیست؟ ثالثاً رفتارهای ضدارزش دهها رفتار است با چه بودجه ای و چه نظرسنجی گستردهای میخواهند میلیونها فرد را از جهت عمل به هر یک از این رفتارها ارزیابی کرد؟ و …
دبیرخانه ستاد ملی زن و خانواده به این سؤالات پاسخ دهد:

الف ـ مطابق  بند ۱ نظام برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت راهبرد کلان ۳ نقشه مهندسی فرهنگی، ستاد ملی زن و خانواده موظف است که با همکاری دستگاههایی اجرایی، گزارش عملکرد اقدامات مربوط به بندهای این راهبردها را انجام دهد و گزارش عملکرد آن را سالانه به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه نماید.

به برخی از بندهای آن اشاره میشود:
۸- تسهیل امر شناسایی و همسرگزینی با بهره‌گیری از روش‌های اصیل خانوادگی سنتی و …

۹- ساماندهی، حمایت و هدایت خیرین امر ازدواج برای تأمین امکانات ضروری ازدواج و ترویج ازدواج‌های ساده، آگاهانه و پایدار

۱۲- حمایت مادی و معنوی از ایجاد و فعالیت تشکل‌های مردم‌نهاد مروج ازدواج و تشکیل خانواده

۱۳- تدوین قوانین و برنامه‌های مشوق دانشجویان و سربازان به ازدواج همچون افزایش مستمری، تخصیص امکانات خوابگاهی، رفاهی، تحصیلی و اشتغال منعطف و محل خدمت و تحصیل متناسب با شرایط زوجین

۱۷- برنامه‌ریزی بهینه برای ایفای نقش‌های عاطفی و حمایتی اعضای خانواده با تأکید بر گسترش صله رحم، گذشت و ایثار و معنویت،..

۲۴- ایجاد نهضت خانواده‌گرا و …

۲۵- بازنمایی و تقویت نقش مسئولانه و مؤثر پدر در تربیت فرزندان باحفظ کرامت و حقوق آنان و هدایت و خیرخواهی نسبت به اعضای خانواده و تأکید بر رعایت نقش‌های پدری، همسری و خانوادگی مرد

۳۵- نقد فعال، مستمر و مؤثر موقعیت و وضعیت زنان و خانواده در غرب و جریان‌های فمینیستی، انحرافی و ارتجاعی و پاسخ‌گویی به شبهات مربوط در سطح ملی و فراملی

ستاد ملی زن و خانواده برای اجرای این امور کدام برنامه ریزی، اجرا و نظارتی را انجام داده است؟ چرا تاکنون هیچ گزارش سالانه ای به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه نداده است؟

ب ـ مطابق بند ۵ ماده ۲ آئین نامه تشکیل ستاد ملی زن و خانواده مصوب جلسه ۶۸۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی، نظارت و ارزیابی مستمر بر میزان تحقق اهداف، سیاستها و برنامههای اجرایی در دستگاهها با ارائه گزارش به شورای عالی انقلاب فرهنگی باید صورت می گرفته است.

در راستای اجرای این وظیفه کدام نظارت و ارزیابی مستمر انجام پذیرفته است؟ چرا تاکنون گزارشی به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه نشده است

ج ـ ماده ۱۰۲ قانون برنامه ششم توسعه، ستاد ملی زن و خانواده را موظف نموده که با تشکیل جلسات مستمر، برای تحقق سیاستهای ابلاغی بر برنامههای مربوط به وزارتخانهها و دستگاههای اجرایی ذیربط نظارت و ارزیابی نماید و گزارش آن اقدامات هر شش ماه یک بار به مجلس شورای اسلامی ارائه شود.

ستاد ملی زن و خانواده برای تحقق این وظیفه و برای کاهش میانگین سن ازدواج چه اقداماتی انجام داده؟ برای ترویج ازدواج آسان و پایدار چه کرده است؟ برای تسهیل درمان ناباروری چه کرده؟ و …

ستاد ملی که می بایست هر شش ماه یک بار به مجلس گزارش ارائه میداد چرا به وظیفه خود عمل نکرده است؟

و اساساً چرا جلسات مستمر تشکیل نداده است؟ ۲ جلسه در کل ۷ سال یقیناً مصداق جلسات مستمر نیست، جلسات دبیرخانه نیز بدون حضور حتی یک نفر از اعضای ستاد و نیز بدون حضور دبیر ستاد نیز به یقین جلسات مستمر ستاد ملی زن و خانواده نمی باشد.
اینگونه است که چند سالی است دائماً ازدواجها کاهش یافته، طلاقها افزایش پیدا کرده، موالید کاهش شدید داشته و …

فارس