یادداشت۴: بانو حمیده مصفا

بررسی و توجه به تاریخ و سیره مادران امامان شیعه (علیهم السلام) به عنوان بهترین زنان زمان خود که مصداق «ارحام المطهره» می باشند و نوع تعامل امامان معصوم(علیهم السلام) با ایشان همواره یکی از خلاءهای معرفتی و مطالعاتی در حوزا مسائل زنان در کشور بوده است. همچنان که قبلا اشاره گردید سعی می شود در طی سلسله یادداشت هایی به این مهم پرداخته شود.

بانو “حُمَیّدِه مصفا” همسر امام صادق(علیه السلام) و مادر امام موسی کاظم(علیه السلام) از کنیزان بربر و اهل مغرب بودند. به طور کلی مادران ائمه اطهار علیهم السلام به دو قسم آزاد و کنیز تقسیم می شوند که هر یک در جایگاه ویژه خود به نقش آفرینی پرداخته اند. انتخاب کنیز به عنوان همسر و مادر امام توسط ائمه معصوم می تواند چند دلیل می تواند داشته باشد:
– جهت تکریم و تعظیم طبقه و قشری از جامعه که همواره مورد تحقیر و توهین قرار می‏گرفتند.

– ایجاد زمینه پیوند زناشویی برای کنیزان با حرمت بخشیدن به آنان پس از حضور در خانه امام با ایجاد الگوی برتر.

– کنیزان مورد نظر که افتخار مادری ائمه را یافتند، قابلیت ها و استعدادهایی داشتند و بر اساس همان قابلیت ها و استعدادها، برگزیده و به عنوان مربی امام معصوم انتخاب شدند.

– سیره پیامبر (ص) و معصومان پیش از امام صادق (ع)، ایحاد زمینه آزادی و یا کامیابی قشرهای مستضعف جامعه بود؛ چنان که پیامبر (ص) بانوان اسیر را آزاد می فرمودند و در صورت تمایل خودشان با آن ها ازدواج می کرند. بر این اساس از زمان بانو حمیده مصفا به بعدهمسر مادر امامان شیعه همگی کنیز بودند(هفت امام).

بر اساس روایات تاریخی امام باقر علیه السلام، هشام بن احمر را جهت خریدن بانو رهسپار نمودند. امام باقر (ع) پس از خریداری بانو حمیده، شکر الهی به جای آوردند که این نشان دهنده اهمیت ورود بانو حمیده به خاندان ولایت است. از مجموع روایات مستفاد می شود، فرشتگان- بر اساس حکمت الهی برای پذیرش و پرورش امانت بزرگ خداوند یعنی امام (ع) – باو را نگاهبانی کرده اند.
بانو حمیده در بیانات معصومین بسیار مورد تقدیر قرار گرفتند؛ امیر مومنان علی علیه اسلام بر منبر کوفه در وصف حضرت مهدی(عج الله) فرمودند: «کأنی یابن حمیده قد ملأها عدلا و قسطا»؛ گویا پسر حمیده را می بینم که زمین را از عدل و قسط پر می کند. شیخ طوسی، می نویسد: «این که صاحب الأمر را فرزند حمیده که مادر امام موسی بن جعفر (ع) است نامیده اند، مثل آن است که وی را فرزند فاطمه (س) دانسته اند. امام باقر (ع) پس از پرسیدن نام حمیده به وی می فرماید: «در دنیا پسندیده و در آخرت ستایش شده هستی».در روایت دیگری آمده، وقتی امام باقر (ع) از دوشیزه بودن حمیده و علت این امر آگاه می شود، می فرماید: «ای اباعبدالله! حمیده بانوی کنیزان، مهذب و وارسته و هم چون شمش طلا، خالص و پاک از پلیدی هاست. پیوسته فرشتگان الهی او را حفظ کرده اند تا به دست تو رسید و این کرامتی از ناحیه خداوند متعال است».

با بررسی منابع تاریخی در خصوص نقش آفرینی بانو حمیده مصفا در طول عمر پر برکتشان می توان به ۳ ویژگی منحصر به فرد ایشان اشاره نمود:
۱_مقام مادری امام معصوم
۲_مقام علمی بانو
۳_مقام وکالت امام
۴_مقام وصایت امام

ادامه دارد…

✍ زهرا عباسپور
#بانو_نگار_رسانه_گفتمان_انقلاب_اسلامی

نقش مادران ائمه هدی در نظام سازی جامعه ی شیعی/۵